در سال ۱۴۰۲، ممنوعیت وال مش ناگهان به یکی از بحث‌برانگیزترین چالش‌های صنعت ساختمان تبدیل شد. ماجرا از آنجا آغاز شد که مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بدون انتشار رسمی یک بخشنامه شفاف و قابل استناد، تنها با یک نامه‌ای که در فضای مجازی منتشر شد، اجرای آن را موقتا ممنوع اعلام کرد. ممنوعیت والمش نه‌تنها موجب سردرگمی گسترده در میان طراحان، ناظران و مجریان شد، بلکه در حالی رخ داد که بسیاری از پروژه‌ها در سراسر کشور در حال اجرای این روش بودند یا حتی اجرای آنها به پایان رسیده بود. چنین تصمیمی، چالش‌های بزرگی برای پروژههای در حال اجرا ایجاد کرد و بسیاری را با این سوال مواجه ساخت که آیا اجرای این سیستم که مطابق با آیین‌نامه‌های قبلی انجام شده بود، دیگر معتبر نیست؟
اما ریشه اصلی ممنوعیت وال مش چه بود؟ بررسی‌ها نشان میدهد که دلیل این تصمیم، ضعف‌های آیین‌نامه‌ای در مقررات موجود بود. پیوست شش استاندارد ۲۸۰۰، ویرایش اول نشریه ۷۱۴ و نشریه ۷۱۹ نظام مهندسی کرج هر سه به والمش اشاره کرده‌اند، اما فاقد ضوابط کافی برای طراحی و اجرا، جزئیات دقیق مهار آن در دیوار همسایه و الزامات کنترل کیفیت مصالح بودند. این نواقص، نگرانی‌هایی در خصوص ایمنی و عملکرد این سیستم ایجاد کرده و در نهایت منجر به اعلام این ممنوعیت غیررسمی شدند.
اما این وضعیت چندان دوام نیاورد. در شهریور ۱۴۰۳، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بالاخره “دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی” را منتشر کرد؛ سندی که نقطه پایان بر ممنوعیت والمش گذاشت و با ارائه ضوابط اجرایی و جزئیات طراحی، بسیاری از ابهامات موجود را برطرف کرد. این مقاله، نگاهی دقیق به ممنوعیت والمش، دلایل آن و تأثیر انتشار اسناد پشتیبان بر سرنوشت این روش مهار لرزه‌ای دیوارهای غیرسازهای خواهد داشت.
چرا ممنوعیت وال مش مطرح شده بود؟
سرپرست مرکز راه، مسکن و شهرسازی برای اولین بار ممنوعیت والمش را مطرح کرد. تا قبل از انتشار نامه ممنوعیت والمش، این سیستم به عنوان یک سیستم نوین و کارآمد جهت مسلح کردن دیوارها و جلوگیری از تخریب آن ها در هنگام زلزله استفاده می‌شد؛ اما متاسفانه عدم تسلط طراحان و مهندسان اجرایی برای اجرای والمش باعث شد تا ممنوعیت والمش مطرح شود. در نامه منتشر شده لغو مجوز استفاده از این روش، ممنوعیت والمش به دلایل زیر بود:
- سوء استفاده های احتمالی: یکی از دلایل ممنوعیت وال مش، سوء استفاده های احتمالی بود. به طور کلی، برخی از مهندسان و شرکت ها با توجه به مزایا و محبوبیت این روش،آن را به گونه ای اجرا می‌کردند که مورد تایید سازمان نظام مهندسی نبود. اشتباهات محاسباتی، استفاده از مصالح نادرست برای کاهش هزینه و سود دریافتی و مواردی از این قبیل نشان دهنده سوء استفاده از این روش بودند.
- اشتباهات فاحش: اشتباهات فاحشی در زمینه اجرای مش فایبرگلاس روی دیوارها وجود داشت. از اشتباهات مربوط به طراحی گرفته تا اشتباهات مربوط به اجرای والمش روی دیوارها و پروسه انجام این کار. در بسیاری از مواقع نیز با وجود توصیه های آیین نامه ای، از مصالح نادرست برای اجرای آن استفاده می‌شد.
- عدم تسلط مهندسان و طراحان: مهندسان اجرایی و طراحان بر روی فرآیند اجرای والمش تسلط ندارند. عدم تسلط مهندسان و طراحان روی این سیستم و نحوه اجرای مش فایبرگلاس روی دیوار، باعث شده تا این روش از عملکرد مناسبی برخوردار نباشد.
دلایل فوق باعث می‌شد تا در صورت بروز زلزله احتمالی، خانه های بسیار زیادی که با این سیستم مهار شده بودند، دچار تخریب شوند. در واقع عدم اجرای این روش مطابق با استانداردها، نه تنها تاثیری در مهار دیوارهای غیر سازه ای ندارد، بلکه میتواند باعث افزایش احتمال تخریب به دلیل عدم به کار رفتن وادار های قائم و افقی و میلگردهای بستر نیز شود.
پیشنهاد برای مطالعه
آیا خبر ممنوعیت اجرای این روش واقعیت داشت؟
خبر ممنوعیت اجرای روش نوین مهار دیوار دو موضوع مهم را برای مهندسان روشن کرد. اولین موضوع، وجود یک نهاد نظارتی دقیق برای انجام فرآیندهای ساختمان سازی و تمرکز روی تحقیقات برای انجام روش های جدید بود و دومین موضوع حساسیت اجرای این روش به دلیل نوین بودن آن را نشان داد. با این حال، یکی از ابهامات بسیار مهم در مهندسان این بود که نمی‌دانستند خبر ممنوعیت وال مش واقعیت داشت یا خیر؟
نامه ممنوعیت والمش از سوی هیچ مرجع رسمی منتشر نشده بود و فقط در فضای مجازی دست به دست می‌شد. از طرفی این نامه، یک مکاتبه درون سازمانی و بدون تاییدیه دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان بود. در نامه نیز ذکر شده بود که اجرای این روش در دیوارهای خارجی غیر مجاز است، بنابراین، امکان اجرای آن در دیوارهای داخلی وجود داشت. به طور کلی، به دلیل اینکه خبر ممنوعیت والمش توسط هیچ سازمان و نهاد نظارتی تایید یا رد نشد، همچنان مهندسان می‌توانستند آیین نامه 2800 را به عنوان مرجع رسمی برای اجرای مش فایبرگلاس روی دیوار بشناسند. با این وجود ابهاماتی که برای اجرای این روش به وجود آمد، باعث شد تا از آبان ماه سال 1402، اجرای این سیستم در بسیاری از ساختمان ها متوقف شود.
تصویب مجدد: چه اتفاقی افتاد؟
رفع ممنوعیت وال مش و دغدغه مهندسان ناظر ساختمان باعث شد تا این سیستم مجددا به عنوان یک سیستم مورد تایید برای اجرا در ساختمان ها جهت مهار لرزه ای و مقاومت بیشتر آن ها در برابر زلزله شناخته شود. هدف اصلی از ممنوع کردن روش نوین مهار دیوار این بود که این سیستم باید مورد تحقیق و بررسی قرار می‌گرفت تا یک سری ضوابط دقیق، چک لیست ها و همچنین ارائه آموزش های لازم برای اجرای این سیستم، ارائه شوند. این موضوع رفع ممنوعیت والمش و کوتاهی دست سودجویان توری های غیر استاندارد را به همراه داشت. چرا که دیگر تاییدیه والمش توسط نظام مهندسی، منوط بر رعایت یک سری قوانین در نشریه جدید اجرای این سیستم بود.
تجدید نظر مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در این رابطه باعث شد تا ابهامات موجود در ذهن محققان این حوزه برطرف شود و بتوان با اطمینان بیشتری این سیستم را به عنوان یک سیستم نوین اجرای وال پست و جایگزین وال پست شناخت. بنابراین، با تصویب مجدد رفع ممنوعیت وال مش، محدودیت های زیر برطرف شدند:
- رفع ممنوعیت اجرا در دیوارهای همجوار با همسایه
- رفع ممنوعیت اجرای یک طرفه در دیوارهای همجوار با همسایه
- رفع ممنوعیت اجرای یک طرفه در دیوارهای پیرامونی
- رفع ممنوعیت اجرا در دیوارهای پیرامونی
انتشار نشریه‌ای مختص بر ضوابط اجرا و ممنوعیت والمش (شهریور 1403)
در شهریور ماه 1403 و حدود 1 سال بعد از انتشار نامه ممنوعیت وال مش، شاهد انتشار نشریه ای مختص بر ضوابط اجرای این روش بودیم. تاییدیه این روش توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی باعث روی کار آمدن یک آیین نامه جدید که بسیاری از ابهامات مهندسان طراح، اجرایی و ناظر را برای این سیستم برطرف میکند، بودیم.
در آیین نامه رفع ممنوعیت والمش، این سیستم همچنان به عنوان یک روش مهار لرزه ای بسیار عالی برای دیوارهای اجزای غیر سازه ای شناخته شد. در این آیین نامه، شرایط اجرای این سیستم و نوع مش فایبرگلاس برای اجرا به صورت دقیق اعلام شده است. به طوری که استفاده از مش فایبرگلاس بی کیفیت و با قطر چشمه های کمتر از 5 سانتی متر ممنوع اعلام شد. شرط رفع ممنوعیت والمش در آیین نامه جدید، اجرای دو طرفه آن در دو طرف دیوار بود. به طوری که مش فایبرگلاس با عرض و طول یکسان در دو طرف دیوار اجرا شود. رفع ممنوعیت والمش و تغییرات آیین‌نامه‌ای و تأیید آن توسط نهادهای نظارتی در سال 1403، فصلی جدید برای اجرای این سیستم را در دیوارهای پیرامونی و داخلی به وجود آورد و دیگر محدودیت ها و اختلافات فاحش به دلیل عدم وجود قوانین مشخص برای اجرای این سیستم، وجود ندارند.
چرا مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درباره این روش تجدید نظر کرد؟
با وجود اینکه اشتباهات فاحش و سوء استفاده های زیادی در زمینه اجرای والمش وجود داشت، اما همچنان این سیستم به عنوان یکی از بهترین سیستم ها برای مهار لرزه ای دیوارهای سازه ای، پیرامونی و همجوار همسایه شناخته می‌شد. به ویژه اینکه این سیستم، می‌توانست نقش بسیار مهمی را در کاهش وزن دیوارهای غیر سازه ای و کاهش هزینه های اجرای وال پست داشته باشد. یکی از اهداف اصلی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، اجرای روش هایی است که بتوانند باعث کاهش هزینه های اجرایی ساختمان سازی شوند. در مقابل این مرکز، از روش های نوین ساختمان سازی استقبال بسیار زیادی میکند.
با این حال دلیل تجدید نظر مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درباره این سیستم، ارائه آیین نامه جدید اجرای آن و رفع ممنوعیت والمش و دغدغه پیمانکاران ساختمانی بود. در این صورت دیگر یک ضابطه مشخص برای اجرای این سیستم در ساختمان ها به وجود می‌آید و می‌توان با انتشار نشریه جدید والمش در شهریور 1403، به صورت دقیق تر این سیستم را به اجرا در آورد.
پیشنهاد برای مطالعه
تاثیر رفع ممنوعیت وال مش بر پروژههای عمرانی: بازگشت به رویکردی مدرن
این محصول به عنوان روش مسلح کردن دیوار با یک شبکه الیافی نظیر مش فایبرگلاس مقاوم به قلیا (نوع AR-Glass) و یا توری فایبرگلاس معمولی (نوع E-Glass) شناخته میشود. این سیستم از ترکیب توری فایبرگلاس و پلاستر تشکیل میشود که با ترکیب شدن با یکدیگر، میتوانند باعث مهار لرزه ای دیوارها شوند.رفع ممنوعیت وال مش، اجرای این سیستم را دوباره به روند ساختمان سازی بازگرداند. به طوری که بسیاری از پروژه هایی که برای اجرای این سیستم ابهام داشتند، مجددا با انتشار آیین نامه جدید، با این سیستم اجرا شدند. رفع ممنوعیت والمش، استفاده از آن را با رعایت نکات پیش رو ساده تر میکند. به طوری که می‌توان برای خرید والمش و دریافت مجوز استفاده از آن در پروژه های عمرانی، یک سری قوانین و نکات را رعایت کرد و مطابق با همین موارد، این سیستم را به درستی به اجرا در آورد.
رفع ممنوعیت والمش باعث رفع دغدغه مهندسان ناظر و پیمانکاران ساختمان نیز شد. چرا که عملا هیچ گونه چک لیست دقیقی در مورد نحوه اجرا و خرید مصالح مورد نیاز برای اجرای این سیستم وجود نداشت و همین موضوع آغاز بروز ابهامات و مشکلات بسیار زیادی در حوزه اجرای این روش محسوب می‌شد. در حال حاضر، صنعت ساختمان سازی به یک رویکرد مدرن در حوزه رفع ممنوعیت این روش دسترسی پیدا کرده است و می‌توان بسیاری از محدودیت های پیش رو و مشکلات را به لطف آیین نامه رفع ممنوعیت والمش، برطرف کرد. با تکیه بر دستورالعمل اجرای این سیستم که در بهار 1403 تدوین شده است، می‌توان پلاستر گچی، پلاستر سیمانی، مش فایبرگلاس AR، توری فایبر گلاس E-Glass، نبشی والمش و… را بر اساس استانداردهای مورد تایید نظام مهندسی ساختمان خریداری کرد و حتی آنها را مطابق با این نشریه، آزمایش نمود و با اطمینان کامل از کیفیت مصالح والمش، آن را اجرا کرد و از مزایای بی نظیرش بهره برد.
چالش‌ها و موانع پیش‌رو: آیا رفع ممنوعیت وال مش به معنای تأیید صددرصدی آن است؟
در نامه ممنوعیت والمش، توصیه شده بود که تا زمانی که اسناد پشتیبان ارائه نشدند، اجرای آن متوقف و ممنوع اعلام شود. اسناد پشتیبان شامل موارد زیر بودند:
چک لیست های لازم برای نظارت بر اجرا و اجرای صحیح
چک لیست هایی باید برای نظارت بر فرآیند اجرا و اجرای صحیح وجود داشته باشند تا بتوان مراحل اجرای این سیستم نوین را به منظور بهره مندی از حداکثر استحکام انجام داد.
جدول پوشش برای بارهای مختلف باد و زلزله و ارتفاع های مختلف
برای جلوگیری از خطاهای احتمالی، شرط رفع ممنوعیت والمش ارائه جدول های پوشش دهنده بارهای مختلف باد و زلزله و ارتفاع های مختلف دیوار بود. به طوری که می‌توان مطابق با این جداول، تقویت کننده های این سیستم را به صورت صحیح به اجرا در آورد.
فرآیند صدور گواهینامه و کنترل کیفیت
به منظور رفع ممنوعیت این سیستم، باید فرآیند صدور گواهینامه و کنترل کیفیت وجود داشته باشد تا مهندسان ناظر برای تضمین کارایی توری های مش فایبرگلاس روی دیوار، به آن ها تکیه کنند.
آموزش تست های لازم روی توری مش
یک سری آزمون ها باید روی مش فایبرگلاس برای اجرا در روش نوین مهار دیوار در نظر گرفته شوند. آموزش تست های لازم روی توری مش از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و میتواند باعث حفظ کیفیت فرآیند ساخت و ساز اساسی شود. این آزمون‌ها حتی مشخص میکند که شبکه الیاف خریداری شده، آیا از از نوع مش فایبرگلاس مقاوم به قلیا است یا از نوع توری فایبرگلاس معمولی، نتیجه این آزمون‌ها از وقوع هر گونه سودجویی، جلوگیری میکند.
با وجود تمامی موارد فوق، همچنان این سیستم به عنوان یک سیستم نوین دارای ابهامات زیادی است و اجرای آن به منظور استحکام و تاثیر 100 درصدی نیست. مهندسان ناظر و اجرایی باید دقت زیادی برای اجرا به صورت صحیح داشته باشند تا از حداکثر استحکام آن بهره مند شوند.
پیشنهاد برای مطالعه
صنعت ساخت و ساز پس از رفع ممنوعیت وال مش
انتشار نشریه جدید مرتبط به ممنوعیت والمش 1403 یک آینده روشن را پس از رفع ممنوعیت والمش به وجود خواهد آورد. نشریه جدید اجرای این روش نشان میدهد که این سیستم نیاز به تاییدیه دارد و باید با حساسیت بیشتری مصالح مورد نیاز را برای اجرای این سیستم تهیه کرد. با توجه به مزایا و برتری های روش نوین مهار دیوار که شامل موارد زیر هستند، این سیستم میتواند به عنوان پای ثابت مهار لرزه ای دیوارهای غیر سازه ای معرفی شود.
عدم نیاز به وادار قائم و افقی و میلگرد بستر
حتی قبل از رفع ممنوعیت وال مش و انتشار آیین نامه جدید، عدم نیاز به استفاده از وادار قائم و افقی و میلگرد بستر مورد تایید بود. همین موضوع میتواند نقش مهمی را در کاهش وزن سازه و عدم نیاز به اجرای مصالح فلزی گران قیمت شود. بنابراین، برای دیوارهای بدون وادار نیز امکان اجرای این روش وجود دارد. این موضوع امکان اجرای این روش در ساختمان های قدیمی و در حال بازسازی را پررنگ تر میکند.
سرعت اجرایی بسیار بالا
سرعت اجرایی این محصول نوین مش در ساختمان سازی بسیار بالا است. یکی از اهداف صنعت ساختمان سازی نوین، بهره گیری از روش هایی است که سرعت اجرایی بسیار بالایی دارند. این رفع ممنوعیت نیز باعث افزایش سرعت اجرایی در پروژههای ساختمان‌سازی شد.
قابلیت اجرا پس از دیوارچینی
قبل از رفع ممنوعیت وال مش و پس از آن، اجرای این روش پس از دیوارچینی امکان پذیر بود. از این رو می‌توان در پروژه های ساختمانی بدون فوت وقت، مراحل دیوارچینی را انجام داد و سپس والمش را روی آن ها به اجرا در آورد.
کاهش هزینه های اجرایی
حتی با انتشار آیین نامه های جدید برای رفع ممنوعیت والمش، همچنان این سیستم نیازی به نیروهای متخصص اجرایی نداشته و میتواند با تیم حرفه ای به اجرا در بیاید. این موضوع منجر به کاهش هزینه های اجرایی روش نوین مهار دیوار شده است.
نتیجه گیری رفع ممنوعیت وال مش
رفع ممنوعیت وال مش با انتشار نشریه جدید آن 1403 اتفاق افتاد. تا قبل از انتشار نامه ممنوعیت والمش، نشریه 2800 مبنای اجرای صحیح این سیستم در ساختمان ها شناخته می‌شد؛ اما در این نشریه هیچ توضیحی در مورد روند اجرای این سیستم و همچنین اجرای دو طرفه آن وجود نداشت. صرفا مصالح مورد تایید برای اجرای این روش در این نشریه در نظر گرفته شده بودند. رفع ممنوعیت والمش و انتشار نشریه جدید برای مهندسان در حوزه اجرا و نظارت روی این سیستم یک نور امید بود. به طوری که می‌توان با کاهش هزینه های اجرایی وال مش در مقایسه با وال پست فلزی، این سیستم را در ساختمان ها و سازه ها به اجرا در آورد و از عملکرد مناسب آن ها بهره مند شد. این رفع ممنوعیت، شما را برای رسیدن به نتیجه عالی آماده میکند تا بتوانید بدون محدودیت و مشکلات پیش رو در حوزه مهندسی، این روش را به اجرا در آورید. تنها باید به تغییرات آیین‌نامه‌ای و تأیید این سیستم توسط نهادهای نظارتی در سال 1403 توجه داشته باشید و مطابق با آن ها، این سیستم را اجرا نمایید. خرید وال مش کرج و سایر شهرهای بزرگ مانند تهران، اصفهان و تبریز، گزینه‌ای ایده‌آل برای پروژههای عمرانی است. این سیستم سبک و مقاوم، نصب آسان و اقتصادی دارد و اجرای آن ایمنی دیوارهای غیرسازهای را در برابر نیروهای جانبی افزایش میدهد.
