ملات‌های نسوز یا مقاوم در برابر حرارت (Technopol Refractory Mass^TM RMM)، مخلوط‌های ویژه‌ای از مواد هستند که برای تحمل دماهای بسیار بالا طراحی ‏شده‌اند، این امر آنها را در کاربردهایی اساسی می‌کند که پوشش نسوز موجود با توجه به فشار حرارتی ناشی از گرمای ‏بسیار بالا، دیگر قادر به تحمل حرارت نیست. پس برای احیا این پوشش‌های ضعیف و آسیب دیده، حتما آن‌ها باید با ‏ملات‌های نسوز ترمیم کننده، تعمیر یا ترمیم شوند. ملات‌های نسوز، معمولاً از ترکیباتی منحصر به فرد، شامل مواد مقاوم ‏در برابر دما، مواد پایه و مواد افزودنی هستند. ملات‌های دیرگداز (Technopol Refractory Mass^TM RMM)، بنا بر طرح اختلاط و مواد تشکیل دهنده، در انواع ‏متنوعی برای مقاومت در محدوده دمایی خاصی فرموله، تولید و عرضه می‌شوند. ملات‌های نسوز با ظرفیت تحمل دمای ‏پایین، برای کاربردهایی که دما نسبتاً متوسط باقی می‌ماند، مانند شومینه‌های مسکونی، مناسب هستند. از سوی دیگر، ‏ملات‌های نسوز با ظرفیت تحمل دمای بالا، به گونه ای طراحی شده‌اند که در برابر حرارت شدید، مقاومت کنند. در میان ‏انواع ملات‌های نسوز، ملات‌ مبتنی بر سیمان کلسیم آلومینات و سنگدانه‌های نسوز ارتجاعی ، برای کوره‌های صنعتی با ‏دماهای 1650 درجه سانتی‌گراد، ایده‌آل هستند. از طرفی، ملات‌های نسوز مبتنی بر خاک رس یا همان خاک نسوز در ‏محیط‌های با دماهای 815 تا 1650 درجه سانتی‌گراد، عملکرد قوی ارائه می‌دهند، بنابراین انتخاب‌های محبوبی برای ‏ساخت شومینه و دودکش‌ها هستند. ملات‌های نسوز بر پایه سیلیس، با ادغام شن و ماسه سیلیسی با خلوص بالا و مواد ‏چسباننده مقاوم در برابر حرارت، در محیط‌هایی که دماها به 1650 درجه سانتی‌گراد می‌رسد، مثل کوره‌های ذوب شیشه و ‏برنامه‌های صنعتی با دماهای بسیار بالا، کاربرد دارند. به علاوه، ملات‌های نسوز مبتنی بر فسفات، از چسب‌های فسفات و ‏سنگدانه‌های مقاوم در برابر دما تشکیل شده‌اند و در تجهیزات صنعتی با دماهای بالا مانند دستگاه‌های زباله سوز کاربرد ‏دارند. انتخاب ملات نسوز مناسب بسیار مهم است، تصمیمی که به بررسی دقیق استفاده مورد نظر و شرایط دمایی مورد ‏نیاز از ملات، بستگی دارد. استفاده از یک ملات نسوز با مقاومت حرارتی ناکافی، می‌تواند منجر به خرابی‌های فاجعه‌بار شود ‏که هم ساختار و هم ایمنی محیط اطراف را به خطر می‌اندازد. بنابراین، متخصصان و فعالان این حوزه، مجبور هستند تا ‏انواع مخلوط ملات نسوز را از منظر مشخصات مکانیکی، آستانه‌های دما، نسبت سنگدانه‌ها و عوامل اتصال‌دهنده، بررسی ‏کنند. این می‌تواند طول عمر و اثربخشی ملات‌های نسوز (Refractory mortar mixes) را در ساختارهای صنعتی حیاتی، تضمین می‌کند. هدف اصلی ‏ملات‌های نسوز، چسباندن آجرهای نسوز، کاشی‌ها و سایر عناصر مقاوم در برابر حرارت در محیط‌هایی مانند کوره، شومینه ‏و دودکش است. کلید عملکرد عالی ملات نسوز در عامل اتصال مواد نسوز تشکیل دهنده آن نهفته است. به طور معمول، ‏سیمان با مقاومت بالا در برابر حرارت، به عنوان اتصال دهنده عمل می‌کند و اطمینان می‌دهد که اجزا و سنگدانه‌های نسوز ‏تشکیل دهنده ملات به خوبی در کنار هم قرار بگیرند . این در نهایت منجر به تشکیل ملاتی نسوز، منسجم و بادوام ‏می‌شود. درواقع، این چسب مقاوم به حرارت، یک پیوند قوی بین مواد نسوز ایجاد می‌کند و به ملات اجازه می‌دهد تا در ‏برابر انبساط و انقباض حرارتی بدون ترک یا شکستن مقاومت کند. انتخاب چسب بسیار مهم است، زیرا مستقیماً بر توانایی ‏ملات نسوز برای مقاومت در برابر دماهای شدید و حفظ یکپارچگی ساختاری آن در طول زمان تأثیر می‌گذارد. ملات‌های ‏نسوز، علاوه بر مقاومت حرارتی، دارای خواص عایق عالی نیز هستند. این عایق در کاربردهایی که حفظ دمای خاص یا ‏جلوگیری از اتلاف گرما ضروری است، بسیار مهم است. خواص عایق بودن ملات های نسوز به بهره وری انرژی کمک ‏می‌کند و آنها را در صنایعی که کنترل دما در آنها اهمیت دارد، مانند متالورژی و تولید شیشه، ارزشمند می‌کند.‏

ویژگی

• مقاومت در برابر دمای بالا : مخلوط‌های ملات نسوز (Refractory mortar mixes)، به طور خاص طراحی شده‌اند تا در برابر دماهای بسیار بالا بدون از ‏دست دادن یکپارچگی ساختاری خود مقاومت کنند. ملات نسوز، برای انواع کاربردهای صنعتی با فرآیندهای گراماز، ‏بسیار ایده آل است.‏
• قدرت چسبندگی عالی : ملات‌های نسوز، با قدرت چسبندگی منحصر به فردشان، می‌توانند پیوندهای محکمی را میان ‏انواع قطعات یا محصولات نسوزی چون آجر نسوز، بلوک و کاشی‌های مقاوم به حرارت، ایجاد کنند. عوامل اتصال در ‏ملات نسوز، در نهایت یک ساختار منسجم و بادوام ایجاد می‌کنند و تضمین می‌کنند که عناصر مقاوم در برابر حرارت ‏حتی تحت تنش‌های حرارتی شدید، در جای خود ثابت بمانند.‏
• مقاومت خوب در برابر انبساط و انقباض حرارتی : ملات نسوز، می‌تواند در برابر انبساط و انقباض حرارتی که در محیط‌هایی ‏با دمای بالا رخ می‌دهد، با انعطاف پذیری بالا، مقاومت کند. این توانایی سازگاری با نوسانات دما، بدون ترک خوردن یا ‏شکستن، طول عمر ملات‌های نسوز، را تضمین می کند.‏
• عایق حرارتی خوب : ملات‌های نسوز، اغلب از خواص عایق حرارتی، بهره می‌برند. آنها می‌توانند به حفظ دمای خاص در ‏کوره‌های صنعتی و سایر تجهیزات در معرض حرارت، کمک کنند. عایق حرارتی بودن ملات‌های نسوز، اتلاف گرما را به ‏حداقل می‌رساند و به راندمان انرژی و صرفه جویی در هزینه‌ها، کمک می‌کند.‏
• مقاوم در برابر خوردگی : ملات‌های نسوز (Technopol Refractory Mass^TM RMM)، در برابر خوردگی ناشی از مواد شیمیایی و مواد خشن مقاوم هستند. پس، برای ‏کاربرد در صنایعی مانند متالورژی و فرآوری شیمیایی، مناسب هستند.‏
• تطبیق پذیر : مخلوط‌های ملات نسوز، همه کاره هستند و با طرح‌ اختلاط‌های متنوع، نیازهای طیف وسیعی از صنایع از ‏جمله فولادسازی، تولید شیشه، کوره‌های سیمان و نیروگاه‌ها را پوشش می‌دهند. همچنین، آنها در محیط‌های مسکونی ‏برای ساخت شومینه‌ها و اجاق‌های بیرونی استفاده می‌شوند و سازگاری خود را با زمینه‌های مختلف نشان می‌دهند. تنها ‏کافیست تا طرح اختلاط ملات نسوز و مشخصات مکانیکی آن، با نیازهای مورد هدف کاربرد، تطبیق یابد.‏
• سهولت در اجرا : کار با ملات‌های نسوز معمولاً آسان است و امکان کاربرد دقیق در پروژه‌های صنعتی مختلف را فراهم ‏می‌کند. صنعتگران و متخصصان ماهر می‎توانند این ملات ها را به طور موثر اعمال کنند و از اتصال ایمن بین مواد ‏نسوز اطمینان حاصل کنند.‏
• قابلیت سفارشی ساز ی : مخلوط‌های ملات نسوز را می‌توان برای کاربردهای خاص طراحی کرد و به تولیدکنندگان، این ‏امکان را می‌دهد که فرمول‌هایی ایجاد کنند که نیازهای دقیق صنایع مختلف را برآورده کند. قابلیت سفارشی سازی، ‏تضمین می‌کند که ملات‌های نسوز برای استفاده مورد نظر، بهینه شده است و این ویژگی، به مراتب کارایی ملات نسوز ‏را افزایش می‌دهد.‏
• طول عمر و دوام بالا : ساختارهای صنعتی ساخته شده با مخلوط ملات نسوز، به دلیل مقاومت در برابر دماهای بالا و سایر ‏عوامل محیطی، از دوام و ماندگاری بالایی برخوردار هستند. آنها به حداقل تعمیر و نگهداری در طول زمان نیاز دارند و ‏راه حلی مقرون به صرفه برای کاربردهای با دمای بالا ارائه می‌دهند.‏
• تضمین ایمنی : استفاده از مخلوط‌های ملات نسوز در محیط‌های با دمای بالا، ایمنی را با جلوگیری از خرابی یا فروریختن ‏سازه تضمین می‌کند. این امر، به ‌ویژه در محیط‌های صنعتی که ایمنی انسان و یکپارچگی تجهیزات صنعتی از اهمیت ‏بالایی برخوردار است، بسیار مهم است.‏

کاربرد

• کوره‌های صنعتی : ملات نسوز (Technopol Refractory Mass^TM RMM)، به طور گسترده در ساخت و تعمیر کوره‌های صنعتی مورد استفاده در ذوب فلزات، ‏شیشه سازی و سایر فرآیندهای با دمای بالا استفاده می‌شود. این یکپارچگی پوشش کوره را تحت گرمای شدید تضمین ‏می‌کند. ملات نسوز، در کور‌ه‌هایی از جنس آجرهای نسوز که برای ساخت و بند کشی به ملات مقاوم در برابر حرارات، ‏احتیاج دارند، بسیار پرکاربرد است.‏
• شومینه و دودکش : ملات نسوز، در ساخت و تعمیر شومینه و دودکش‌های مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ‏یک پیوند قوی بین آجرهای نسوز مورد استفاده در ساخت شومینه یا دودکش‌ها، ایجاد می‌کند و گرمای تولید شده از ‏فرآیندهای گرامازا را تحمل می‌کند.‏
• اجرای بلوک و آجرهای نسوز : قطعات نسوز، عمدتا برای ساخت انواع دودکش، شومینه، اجاق، کوره و…، به عنوان ‏اجزای اصلی ساخت و ساز، استفاده می‌شوند. قطعات نسوز همچون بلوک و آجرهای نسوز، برای اجرا نیازمند ملات یا ‏ماتریسی با قدرت چسبندگی خوب، نفوذ ناپذیر و با مقاومت بالا در برابر حرارت و خوردگی هستند. ملات‌های نسوز در ‏اجرای آجرهای نسوز و دیگر قطعات مقاوم در برابر حرارت، تمامی نیازهای ذکر شده را ارضا می‌کنند.‏
• بویلرها : دیگ‌های صنعتی، به ویژه آنهایی که در نیروگاه‌ها و سیستم‌های گرمایشی در مقیاس بزرگ هستند، از ملات ‏نسوز برای ساخت پوشش‌های داخلی استفاده می‌کنند. این تضمین می‌کند که دیگ‌های بخار بدون آسیب، دما و فشار ‏بالا را تحمل کنند.‏
• کوره‌های تولید سیمان و آهک : استفاده از ملات نسوز به عنوان آستر در کوره‌های سیمانی و آهکی که در آن مواد خام ‏تا دمای بسیار بالا گرم می‌شوند، ضروری است. این به حفظ یکپارچگی ساختاری کوره کمک می‌کند.‏
• صنایع فولاد و فلز : ملات نسوز، در کوره‌های فولادسازی و سایر تجهیزات فرآوری فلزات، به طور گسترده استفاده ‏می‌شود. توانایی آن در مقاومت در برابر دماهای بالا و خوردگی، آن را برای استفاده در این کاربردها، ارزشمند می‌کند.‏
• زباله سوزها : کوره‌‍‌های زباله سوزکه برای دفع زباله و تصفیه مواد خطرناک استفاده می‌شود، از ملات نسوز ساخته ‏می‌شوند. ملات‌های نسوز، گرمای شدید تولید شده در طی فرآیند سوزاندن زباله را با حفظ پایداری فیزیکی و مکانیکی، ‏تحمل می‌کنند.‏
• ریخته گری : صنایع ریخته گری‌، از ملات نسوز در ساخت کوره و پاتیل‌ها استفاده می‌کنند. ملات نسوز، دوام تجهیزات ‏را تحت گرمای شدید مورد نیاز برای ریخته گری فلز تضمین می‌کند.‏
• صنعت شیشه : از ملات نسوز در کوره‌های مذاب شیشه، به عنوان یک عایق حرارتی خوب، به منظور حفظ درجه ‏حرارت بالا برای ذوب شیشه و شکل دادن آن به اشکال مختلف در دمای ثابت، استفاده می‌شود.‏
• صنعت پتروشیمی : ملات نسوز در فرآیندهای مختلف پتروشیمی از جمله در ساخت راکتورها رایج است. چرا که مقاومت ‏آن در برابر دماهای بالا و مواد شیمیایی خشن در این کاربردها حیاتی است.‏
• سکوهای پرتاب موشک : ملات‌های نسوز با مقاومت عالی در برابر حرارت، در ساخت سکوهای پرتاب موشک و سایر ‏سازه‌های مرتبط با هوافضا استفاده می‌شود. ملات نسوز، گرما و فشار ایجاد شده در هنگام پرتاب موشک را به طور موثر، ‏تحمل می‌کند.‏
• اجاق در فضای باز : از ملات نسوز، برای ساخت اجاق‌های خارجی که باید توانایی تحمل دمای بالا پخت و پز را داشته ‏باشند و باید در برابر آسیب‌های ناشی از عوامل محیطی مخرب مقاومت کنند، استفاده می‌شود.‏

روش اجرا ‏

انتخاب و تهیه ملات نسوز ‏‎:‎‏

ملات نسوز با کیفیت بالا و متناسب با نیازهای کاربرد مورد نظرتان را تهیه کنید. انواع مختلفی از ‏ملات نسوز وجود دارد، بنابراین مطمئن شوید که گزینه درستی را انتخاب می‌کنید. برای اطمینان، می‌توانید از متخصصین ‏این حوزه، مشاوره بگیرید.‏

الزامات ایمنی :

برای محافظت از خود در برابر مواد شیمیایی، در حین اجرای ملات‌های نسوز، از وسایل ایمنی مناسب از ‏جمله دستکش و عینک ایمنی استفاده کنید‎.‎

ابزار:

برای استفاده از ملات نسوز (Technopol Refractory Mass^TM RMM)، به یک ظرف مناسب برای مخلوط کردن و آماده سازی ملات، یک ماله و یا گان پاشش ‏برای اجرا، نیاز دارید.‏

مخلوط کردن ملات نسوز ‏‎:‎‏

برای آماده به مصرف کردن ملات‌های نسوز (Refractory mortar mixes)، همیشه طبق دستورالعمل‌های سازنده ملات نسوز، ‏عمل کنید. چرا که ملات‌های نسوز، انواع گوناگونی را در بر می‌گیرند. پس ممکن است، نسبت‌ها و دستورالعمل‎های اختلاط ‏متفاوتی داشته باشند‎.‎‏ اما به طور کلی، معمولاً مخلوط ملات نسوز به وسیله ترکیب با آب، آماده برای استفاده می‌شود. آب ‏را با نسبت مشخص شده در دیتاشیت محصول، به تدریج به مخلوط ملات خشک اضافه کنید و مدام هم بزنید. سعی کنید ‏یک قوام ضخیم و خامه‌ای داشته باشید که بتواند شکل خود را بدون شره کردن در حین اجرا، حفظ کند‎.‎‏ آب را بیش از ‏حد مجاز، به مخلوط ملات نسوز، اضافه نکنید. ملات بیش از حد مرطوب، می‌تواند ساختار اصلی و مشخصات مکانیکی و ‏فیزیکی نهایی ملات نسوز را تضعیف کند‎.‎

آماده سازی سطح :

سطحی را که می‎خواهید ملات نسوز را به آن اعمال یا پاشش کنید، باید کاملاً تمیز باشد. این سطح ‏باید با استفاده از برس سیمی، چکش، فرز و… عاری از گرد و غبار، روغن و هرگونه ذرات سست، گردد‎.‎

اجرای ملات نسوز :

ملات نسوز آماده شده برای مصرف را با استفاده از ماله یا اسلحه‌های مخصوص پاشش، بر روی سطح ‏آماده شده بمالید یا پاشش کنید. در حین اجرای آجرهای نسوز با استفاده از ملات‌های نسوز، ملات را محکم به درزهای ما ‏بین آجر یا بلوک‌های نسوز، فشار دهید‎.‎‏ ملات نسوز، نسبتاً سریع تنظیم می‌شود، بنابراین باید با برنامه ریزی و زمانبندی از ‏پیش تعیین شده، کار کنید. زمان لازم برای تنظیم و گیرش انواع ملات نسوز، متفاوت است. پس با مراجعه به دیتاشیت ‏محصول، از آن آگاه شوید.‏

عمل آوری یا کیورینگ ملات نسوز :

پس از اجرای ملات نسوز، برای اطمینان از گیرش نهایی آن، باید عمل آوری یا فرآیند ‏کیورینگ ملات نسوز، به طور صحیح انجام گردد. دستورالعمل‌های مخصوص عمل آوری ارائه شده توسط سازنده را دنبال ‏کنید. فرآیند کیورینگ ملات نسوز (Refractory mortar mixes)، ممکن است شامل مرطوب کردن سطح ملات اعمال شده با اسپری آب یا پوشاندن آن ‏با پارچه‌های مرطوب باشد. این از خشک شدن سریع ملات نسوز، جلوگیری می‌کند و اجازه می‌دهد تا تنظیم و گیرش ‏ملات نسوز، به درستی صورت گیرد. هنگامی که ملات نسوز به طور کامل پخت و خشک شد، به تدریج آن را در معرض ‏حرارت قرار دهید. این فرآیند به ملات اجازه می‌دهد تا سخت شود و به حداکثر مقاومت خود برسد‎.‎

محدودیت‌ها در اجرای ملات نسوز

• در آماده سازی مخلوط ملات نسوز (Technopol Refractory Mass^TM RMM)، باید از آب بدون ناخالصی استفاده گردد. آب آشامیدنی، می‌تواند بهترین گزینه ‏باشد.‏
• به نسبت آب به مخلوط پودری ملات نسوز در حین آماده سازی، توجه کنید. چرا که میزان آب بیش از حد مجاز، ‏می‌تواند کارایی ملات نسوز را به شدت کاهش دهد.‏
• در حین آماده سازی ملات نسوز، ترکیبات را با دقت مخلوط کنید. این از کلوخه شدن ملات نسوز، جلوگیری می‌کند. ‏بهترین روش برای ترکیب اجزای ملات نسوز، مخلوط کردن به روش دستی یا با استفاده از همزن است.‏
• پس از اجرای ملات نسوز، ابزار مورد استفاده در این عملیات، باید به خوبی به وسیله آب تمیز شوند. از طرفی، مواد ‏سخت شده نیز باید به روش‌های مکانیکی، پاکسازی شوند.‏